Η Ευρώπη προσπαθεί να ξαναβρεί το νήμα, ξεκινώντας από το μικρό ιταλικό νησί του Βεντοτένε. Ο Ματέο Ρέντσι συνάντησε τον Γάλλο πρόεδρο Φρανσουά Ολάντ και τη Γερμανίδα καγκελάριο Ανγκελα Μέρκελ στο νησί αυτό της Τυρρηνικής Θάλασσας και στο αεροπλανοφόρο του ιταλικού πολεμικού ναυτικού Garibaldi.
Η επιλογή δεν ήταν τυχαία: είναι η τοποθεσία στην οποία ο Ιταλός πολιτικός και συγγραφέας Αλτιέρο Σπινέλι το 1941, μαζί με τους Ερνέστο Ρόσι και Εουτζένιο Κολόρνι, έγραψε το πρώτο μανιφέστο για μια ομόσπονδη και αλληλέγγυα Ευρώπη. Ο Ιταλός κεντροαριστερός πρωθυπουργός - ο οποίος προσέχει πάντα ιδιαίτερα τους συμβολισμούς - θέλησε να στείλει το μήνυμα ότι η Γηραιά Ηπειρος ή επιστρέφει στις ρίζες της ή κινδυνεύει πολύ σοβαρά να καταρρεύσει.
Μετά την επίσκεψη στον τάφο του Σπινέλι, οι τρεις ηγέτες μετέβησαν για τη συνέντευξη Τύπου με ελικόπτερο στο αεροπλανοφόρο Garibaldi για να συνεχίσουν αμέσως μετά τις συνομιλίες. Δεν είναι τυχαία η επιλογή αυτή του επίσημου προγράμματος: από τη στιγμή που δεν είχε ολοκληρωθεί η συζήτηση, δεν ελήφθησαν και οριστικές δεσμεύσεις. Τα κύρια σημεία στα οποία αναφέρθηκαν οι Μέρκελ, Ρέντσι και Ολάντ ήταν το μεταναστευτικό και η ανάγκη οικονομικής ανάπτυξης.
Η Ανγκελα Μέρκελ επέλεξε να υπερασπιστεί, παρά τις τόσες αντιδράσεις, τη συμφωνία της Ευρωπαϊκής Ενωσης με την Τουρκία σε ό,τι αφορά τη διαχείριση των μεταναστευτικών ρευμάτων. «Η συνεργασία αυτή με την Αγκυρα είναι ορθή» είπε χαρακτηριστικά η καγκελάριος. Έδειξε να στηρίζει παράλληλα τη θέση του Ιταλού πρωθυπουργού σε ό,τι αφορά την ανάγκη συνεργασίας και οικονομικής στήριξης των αφρικανικών χωρών καταγωγής πολλών μεταναστών. «Είναι βαθύτατα δίκαιο να σώζουμε τους ανθρώπους που κινδυνεύουν να πνιγούν, αλλά πρέπει να πάμε και στην Αφρική με ουσιαστικές παρεμβάσεις» συμπλήρωσε ο κεντροαριστερός επικεφαλής της κυβέρνησης της Ρώμης.
Σε ό,τι αφορά την οικονομία, στη χθεσινή ατζέντα δόθηκε βάρος και στην ανάγκη ανανέωσης του προγράμματος Γιούνκερ μετά τη λήξη του το 2017. Η καγκελάριος δήλωσε παράλληλα πεπεισμένη ότι το Σύμφωνο Σταθερότητας παρέχει ήδη περιθώρια ευελιξίας, αλλά, απαντώντας σε σχετική ερώτηση, είπε ότι μπορούν να εξεταστούν οι δυνατότητες ενίσχυσης των δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων.
Σε ό,τι αφορά την απειλή της τρομοκρατίας, ο Γάλλος πρόεδρος ζήτησε στενότερη συνεργασία ανάμεσα στις μυστικές υπηρεσίες των διαφόρων χωρών-μελών της Ένωσης. «Η Ευρώπη πρέπει να αυξήσει την ανταγωνιστικότητα των οικονομιών, αλλά συγχρόνως να δείξει αλληλεγγύη και να στείλει ένα πολιτικό μήνυμα σε ό,τι αφορά τον τομέα της άμυνας» είπε ο Ολάντ. Ο ένοικος του Μεγάρου των Ηλυσίων πρόσθεσε, δε, ότι καταβάλλεται ουσιαστική προσπάθεια για την εφαρμογή του σχεδίου που αφορά την ενιαία ευρωπαϊκή ακτοφυλακή.
Αυτό που μένει να διαπιστωθεί τους ερχόμενους μήνες είναι κατά πόσον θα υπάρξει μια πραγματική κοινή βούληση της νέας «τριμερούς συμμαχίας» για την αντιμετώπιση των ευρωπαϊκών προβλημάτων. «Πρέπει να καταλάβουμε ότι η Ευρώπη δεν αποτελεί το πρόβλημα αλλά τη λύση, έστω και αν κανείς δεν λέει πως θα διορθωθούν όλα αμέσως, ως διά μαγείας» είπε ο Ρέντσι στους δημοσιογράφους.
Ο Ιταλός πρωθυπουργός δεν απάντησε σε ερώτηση Γερμανού δημοσιογράφου, που αφορούσε το πώς μπορεί να ξεπεραστεί η λιτότητα αποφεύγοντας τη δημιουργία νέου χρέους. Ισως λόγω τεχνικής βλάβης ή κάποιου προβλήματος στη μετάφραση... Γνωστοί Ιταλοί σχολιαστές όμως, μιλώντας στην τηλεόραση της Rai, υπογράμμισαν ότι η Ρώμη δεν πρέπει να περιμένει την άδεια του Βερολίνου για να επωφεληθεί μιας πραγματικής ευελιξίας κι ότι ήρθε η ώρα να την εξασφαλίσει με αυτόνομες πρωτοβουλίες, επωφελούμενη της «πολιτικής ρευστότητας» που προκαλεί το Brexit.
Σε ό,τι αφορά την εσωτερική πολιτική σκηνή της Ιταλίας, ο Ρέντσι θέλησε λίγο πριν από τη μίνι σύνοδο του Βεντοτένε να υπογραμμίσει πως όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος για τις θεσμικές αλλαγές το φθινόπωρο, οι βουλευτικές εκλογές στη χώρα του θα γίνουν το 2018. Έκανε, δηλαδή, ένα βήμα πίσω και δεν συνδέει πλέον την τύχη της κυβέρνησής του με την έγκριση των αλλαγών αυτών που ο ίδιος προώθησε, με κύρια σημεία την αποδυνάμωση της Γερουσίας και την τροποποίηση της διαδικασίας εκλογής του προέδρου της Ιταλικής Δημοκρατίας.
Η επιλογή δεν ήταν τυχαία: είναι η τοποθεσία στην οποία ο Ιταλός πολιτικός και συγγραφέας Αλτιέρο Σπινέλι το 1941, μαζί με τους Ερνέστο Ρόσι και Εουτζένιο Κολόρνι, έγραψε το πρώτο μανιφέστο για μια ομόσπονδη και αλληλέγγυα Ευρώπη. Ο Ιταλός κεντροαριστερός πρωθυπουργός - ο οποίος προσέχει πάντα ιδιαίτερα τους συμβολισμούς - θέλησε να στείλει το μήνυμα ότι η Γηραιά Ηπειρος ή επιστρέφει στις ρίζες της ή κινδυνεύει πολύ σοβαρά να καταρρεύσει.
Μετά την επίσκεψη στον τάφο του Σπινέλι, οι τρεις ηγέτες μετέβησαν για τη συνέντευξη Τύπου με ελικόπτερο στο αεροπλανοφόρο Garibaldi για να συνεχίσουν αμέσως μετά τις συνομιλίες. Δεν είναι τυχαία η επιλογή αυτή του επίσημου προγράμματος: από τη στιγμή που δεν είχε ολοκληρωθεί η συζήτηση, δεν ελήφθησαν και οριστικές δεσμεύσεις. Τα κύρια σημεία στα οποία αναφέρθηκαν οι Μέρκελ, Ρέντσι και Ολάντ ήταν το μεταναστευτικό και η ανάγκη οικονομικής ανάπτυξης.
Η Ανγκελα Μέρκελ επέλεξε να υπερασπιστεί, παρά τις τόσες αντιδράσεις, τη συμφωνία της Ευρωπαϊκής Ενωσης με την Τουρκία σε ό,τι αφορά τη διαχείριση των μεταναστευτικών ρευμάτων. «Η συνεργασία αυτή με την Αγκυρα είναι ορθή» είπε χαρακτηριστικά η καγκελάριος. Έδειξε να στηρίζει παράλληλα τη θέση του Ιταλού πρωθυπουργού σε ό,τι αφορά την ανάγκη συνεργασίας και οικονομικής στήριξης των αφρικανικών χωρών καταγωγής πολλών μεταναστών. «Είναι βαθύτατα δίκαιο να σώζουμε τους ανθρώπους που κινδυνεύουν να πνιγούν, αλλά πρέπει να πάμε και στην Αφρική με ουσιαστικές παρεμβάσεις» συμπλήρωσε ο κεντροαριστερός επικεφαλής της κυβέρνησης της Ρώμης.
Σε ό,τι αφορά την οικονομία, στη χθεσινή ατζέντα δόθηκε βάρος και στην ανάγκη ανανέωσης του προγράμματος Γιούνκερ μετά τη λήξη του το 2017. Η καγκελάριος δήλωσε παράλληλα πεπεισμένη ότι το Σύμφωνο Σταθερότητας παρέχει ήδη περιθώρια ευελιξίας, αλλά, απαντώντας σε σχετική ερώτηση, είπε ότι μπορούν να εξεταστούν οι δυνατότητες ενίσχυσης των δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων.
Σε ό,τι αφορά την απειλή της τρομοκρατίας, ο Γάλλος πρόεδρος ζήτησε στενότερη συνεργασία ανάμεσα στις μυστικές υπηρεσίες των διαφόρων χωρών-μελών της Ένωσης. «Η Ευρώπη πρέπει να αυξήσει την ανταγωνιστικότητα των οικονομιών, αλλά συγχρόνως να δείξει αλληλεγγύη και να στείλει ένα πολιτικό μήνυμα σε ό,τι αφορά τον τομέα της άμυνας» είπε ο Ολάντ. Ο ένοικος του Μεγάρου των Ηλυσίων πρόσθεσε, δε, ότι καταβάλλεται ουσιαστική προσπάθεια για την εφαρμογή του σχεδίου που αφορά την ενιαία ευρωπαϊκή ακτοφυλακή.
Αυτό που μένει να διαπιστωθεί τους ερχόμενους μήνες είναι κατά πόσον θα υπάρξει μια πραγματική κοινή βούληση της νέας «τριμερούς συμμαχίας» για την αντιμετώπιση των ευρωπαϊκών προβλημάτων. «Πρέπει να καταλάβουμε ότι η Ευρώπη δεν αποτελεί το πρόβλημα αλλά τη λύση, έστω και αν κανείς δεν λέει πως θα διορθωθούν όλα αμέσως, ως διά μαγείας» είπε ο Ρέντσι στους δημοσιογράφους.
Ο Ιταλός πρωθυπουργός δεν απάντησε σε ερώτηση Γερμανού δημοσιογράφου, που αφορούσε το πώς μπορεί να ξεπεραστεί η λιτότητα αποφεύγοντας τη δημιουργία νέου χρέους. Ισως λόγω τεχνικής βλάβης ή κάποιου προβλήματος στη μετάφραση... Γνωστοί Ιταλοί σχολιαστές όμως, μιλώντας στην τηλεόραση της Rai, υπογράμμισαν ότι η Ρώμη δεν πρέπει να περιμένει την άδεια του Βερολίνου για να επωφεληθεί μιας πραγματικής ευελιξίας κι ότι ήρθε η ώρα να την εξασφαλίσει με αυτόνομες πρωτοβουλίες, επωφελούμενη της «πολιτικής ρευστότητας» που προκαλεί το Brexit.
Σε ό,τι αφορά την εσωτερική πολιτική σκηνή της Ιταλίας, ο Ρέντσι θέλησε λίγο πριν από τη μίνι σύνοδο του Βεντοτένε να υπογραμμίσει πως όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος για τις θεσμικές αλλαγές το φθινόπωρο, οι βουλευτικές εκλογές στη χώρα του θα γίνουν το 2018. Έκανε, δηλαδή, ένα βήμα πίσω και δεν συνδέει πλέον την τύχη της κυβέρνησής του με την έγκριση των αλλαγών αυτών που ο ίδιος προώθησε, με κύρια σημεία την αποδυνάμωση της Γερουσίας και την τροποποίηση της διαδικασίας εκλογής του προέδρου της Ιταλικής Δημοκρατίας.
Θεόδωρος Ανδρεάδης - Συγγελάκης για την Εφημερίδα των Συντακτών
Δεν υπάρχουν σχόλια: