Στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων γίνονται πολλαπλές συζητήσεις σε διάφορα επίπεδα, με όλα τα θέματα να συνδέονται (αλληλοεξαρτώμενες παράμετροι). Πώς αξιολογείται ο αντίκτυπος των αποτελεσμάτων των διαπραγματεύσεων στη συνολική βιωσιμότητα της λύσης;
Σε ένα εύθραυστο σύστημα -σε περίπτωση που κάτι δεν πάει καλά- οι αρνητικές ασυμμετρίες, η περιπλοκότητα, η αβεβαιότητα και ο χρόνος εμπεριέχουν καταστροφικό ρίσκο. Εάν η λύση του Κυπριακού δεν είναι απόλυτα βιώσιμη, δεν θα αντέξει ούτε μήνες, ούτε εβδομάδες, ούτε καν ημέρες. Λόγω των ασύμμετρων απειλών και της θέσης ισχύος της Τουρκίας, του άμεσου τεράστιου αντίκτυπου και των δραματικών μη αναστρέψιμων συνεπειών, μια εύθραυστη λύση δεν θα αντέξει ούτε ένα δευτερόλεπτο. Δεν θα υπάρχει «πρώτη μέρα της λύσης». Γι’ αυτό ακριβώς ο Ταγίπ Ερντογάν επιμένει σε ορισμένες εξαιρετικά εύθραυστες πρόνοιες, όπως είναι η εκ περιτροπής προεδρία, η παραμονή των τουρκικών στρατευμάτων και η συνέχιση των εγγυήσεων της Τουρκίας -εκμηδενίζουν τη συνολική βιωσιμότητα της λύσης. Η θέση του Έλληνα ΥΠΕΞ Νίκου Κοτζιά στο Κυπριακό είναι- πολιτικά και επιστημονικά απόλυτα ορθή.
Μια πρόσθετη, σοβαρή ευθραυστότητα είναι οι μεταβατικές περίοδοι σε ουσιώδη κεφάλαια: Εδαφικό, περιουσιακό, επιστροφή προσφύγων, αποχώρηση εποίκων και τουρκικών στρατευμάτων κ.ά. Μεταβατικότητα ίσον ευθραυστότητα.
Η λύση δεν μπορεί να είναι βιώσιμη εάν:
α) Στην τελική συμφωνία δεν προνοείται ρητά η συνέχιση της Κυπριακής Δημοκρατίας και
β) όλα τα θεμελιώδη και σημαντικά ζητήματα (οικονομικά της λύσης, Σύνταγμα, ΑΟΖ κ.ά.) δεν συζητηθούν και συμφωνηθούν πριν τη λύση.
Το τουρκικό βέτο σε θέματα εκτελεστικής εξουσίας θα επικρέμεται ως δαμόκλειος σπάθη πάνω από τη λειτουργικότητα του κράτους και τη βιωσιμότητα της λύσης.
Η θεωρία antifragility του καθηγητή Ν. Ταλέμπ -του κορυφαίου παγκοσμίως ειδικού στο Risk Management- αποτελεί το μοναδικό επιστημονικό εργαλείο το οποίο παρέχει τη δυνατότητα αξιολόγησης και ενίσχυσης της συνολικής βιωσιμότητας της λύσης του Κυπριακού με μαθηματική ακρίβεια. Μια τέτοια αξιολόγηση μπορεί να καταδείξει τις εύθραυστες πρόνοιες που πρέπει να αφαιρεθούν και τα στοιχεία που πρέπει να προστεθούν ώστε η λύση να καταστεί πιο ανθεκτική.
Το μοντέλο Ταλέμπ θέτει τους κανόνες για τη μετάβαση από το εύθραυστο στο ανθεκτικό. Βοηθά τους οργανισμούς να τροποποιούν την έκθεση τους (modify theirexposure) ώστε να είναι:
α) Λιγότερο εκτεθειμένοι σε αρνητικά συμβάντα που μπορεί να προκύψουν (να ελαχιστοποιούν το ρίσκο και τη ζημιά από αρνητικές ασυμμετρίες) και
β) περισσότερο ανοικτοί σε θετικά συμβάντα που μπορεί να προκύψουν (να μεγιστοποιούν το όφελος από θετικές ασυμμετρίες).
Ο Ν. Ταλέμπ ονόμασε τη διττή αυτή ιδιότητα antifragility.
Το ζητούμενο είναι να θωρακίσουμε τη λύση του Κυπριακού ώστε να αντέξει ο κόσμος να χαλάσει, διασφαλίζοντας ότι η πιθανότητα της καταστροφής είναι μηδενική. Λόγω της πολυπλοκότητας, της αστάθειας και των ασυμμετριών, υπάρχουν γεγονότα που δεν μπορούμε να προβλέψουμε και κίνδυνοι που δεν φαίνονται. Αυτό όμως που μετρά δεν είναι τόσο η πιθανότητα και το ρίσκο όσο το πόσο σοβαρές είναι οι συνέπειες.
Λόγω των αρνητικών ασυμμετριών, η λύση του Κυπριακού δεν μπορεί να είναι ούτε 15%, ούτε 50%, ούτε 85% βιώσιμη. Η βιωσιμότητα της τελικής συμφωνίας μπορεί να έχει μόνο δύο αξίες: Απόλυτη (100%) ή μηδενική (0%). Η επιστημονική τεκμηρίωση της βιωσιμότητας της λύσης του Κυπριακού στην τελική αυτή φάση των διαπραγματεύσεων μπορεί να επιτευχθεί με τη βοήθεια του εργαλείου antifragility.
Εισηγούμαι όπως -στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων- οριστεί τεχνική επιτροπή για σκοπούς αξιολόγησης και ενίσχυσης της συνολικής βιωσιμότητας της λύσης του Κυπριακού.
Νίκος Σύκας για την Αυγή
*Ο Νίκος Γ. Σύκας είναι σύμβουλος στρατηγικής και καινοτομίας
Δεν υπάρχουν σχόλια: