Οι διαπραγματεύσεις για το κυπριακό είναι ένα ζήτημα που βρίσκεται ενώπιόν μας εδώ και πολλά χρόνια
Δυστυχώς ακόμα και σήμερα δεν μπορώ να σας πω επακριβώς ποιες είναι οι προοπτικές και για πόσο καιρό θα μας ταλανίζει ακόμα
Κρίσιμη και ρευστή η περίοδος στην οποία ζούμε που θα μπορούσε κάτω από ορισμένες περιστάσεις να οδηγήσει σε κάτι καλύτερο αλλά τίποτα δεν είναι βέβαιο
Το διακύβευμα είναι το κατά πόσο θα μπορέσουμε αυτή τη μικρή πατρίδα Ελλήνων που είναι η Κύπρος να την κρατήσουμε ως πατρίδα Ελλήνων και αυτό είναι ζήτημα που αφορά όλο τον ελληνισμό, δεν είναι ένα τοπικό ζήτημα της Κύπρου μόνο.
Πολλές προσπάθειες έχουν γίνει μέχρι σήμερα για να βρεθεί λύση στο Κυπριακό πρόβλημα δυστυχώς χωρίς καμιά επιτυχία. Γιατί δεν είχαμε επιτυχία; Είναι πάρα πολύ απλό: όταν ο αντίπαλός σου είναι πανίσχυρος και όταν είναι η κατοχική δύναμη αυτό που κάνει πολλές φορές για χάριν εντυπώσεων είναι να δείχνει ότι διαπραγματεύεται αλλά ταυτόχρονα δεν κάνει καμία βασική υποχρέωση για να μπορείς και εσύ να πεις ότι διασφαλίζεις τα ελάχιστα για να μπορείς τουλάχιστον - έστω και αν η λύση είναι οδυνηρός συμβιβασμός- να ξέρεις ότι εξασφαλίζεις κάτι για το μέλλον.
Σχέδιο Ανάν : Γιατί το απέρριψε η μεγαλύτερη πλειοψηφία των Ε/Κ; δεν το απέρριψε γιατί απλώς είχε την πολυτέλεια να το απορρίψει αλλά γιατί δεν είχε την πολυτέλεια να το αποδεχθεί. Κι αυτό γιατί θεώρησαν ότι δεν ικανοποιούνταν μερικές από τις πιο βασικές τους ανάγκες, επιδιώξεις που να διασφαλίζουν το μέλλον.
Αναφέρω μία παράμετρο γιατί αυτή ξαναβρίσκουμε μπροστά μας σήμερα: εγγυήσεις της Τουρκίας: η Τουρκία θεώρησε ότι έχει δικαιώματα στην Κύπρο και αν εντάξουμε αυτή την απαίτηση θα δούμε ότι όλα τα πράγματα δένουν και αποκτούν νόημα.
Τα δικαιώματα της Τουρκίας τα ονομάσαμε εγγυήσεις. Τώρα αν εσείς ξέρετε κάποιον εγγυητή που έχει δικαιώματα, εγώ πάντως δεν ξέρω. Ξέρω ότι οι εγγυητές υποχρεώσεις έχουν.
Αυτή η διατήρηση της συνθήκης (των εγγυήσεων) ήταν ένας από τους βασικούς λόγους που το 2004 η πλειοψηφία των Ε/Κ απέρριψε το σχέδιο Ανάν. Για έναν πάρα πολύ απλό λόγο δεν μπορεί ο κατακτητής σου να είναι ο εγγυητής σου.
Σήμερα έχουμε το ίδιο πράγμα. Ακούσατε τις τελευταίες μέρες για την αποτυχία της προσπάθειας που κάναμε στην Ελβετία για να προχωρήσουμε με το εδαφικό και οδηγηθούμε εντός του 2016 σε μία διευρυμένη συνάντηση κατά την οποία θα συζητείτο το θέμα του τερματισμού του καθεστώτος των εγγυητριών δυνάμεων.
Έχετε επίσης ακούσει ότι δήθεν υπήρξαν διαφωνίες μεταξύ Κύπρου και Ελλάδας και μεταξύ μελών της Ελληνικής κυβέρνησης, τα οποία πρέπει να σας πω ότι δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.
Δεν υπάρχει κανείς σοβαρός άνθρωπος που να θεωρεί ότι η στάση της ελληνικής κυβέρνησης που λέει: επιτέλους εμείς αναμειγνυόμαστε και είμαστε εδώ για να καταργήσουμε τις συνθήκες εγγυήσεως και δεν είμαστε εδώ να διαπραγματευτούμε τα άλλα ζητήματα που αφορούν το Κυπριακό.
Αυτό είναι βεβαίως και η δική μας θέση. Να πάμε σε μία διευρυμένη συνάντηση αλλά το αντικείμενο αυτής είναι να βρούμε τους τρόπους κατάργησης αυτού του αναχρονιστικού καθεστώτος.
Από την άλλη πλευρά, οι Τούρκοι λένε ότι το καθεστώς εγγυήσεων πρέπει να συνεχιστεί και απαιτούν να έχει η Τουρκία εσαεί στρατιωτική παρουσία στην Κύπρο, να δικαιούται η μέλλουσα τ/κ συνιστώσα πολιτεία να καλεί την Τουρκία να παρεμβαίνει στρατιωτικά και διάφορα τέτοια ζητήματα που για μας δεν είναι δυνατόν να έχουμε λύση με αυτά τα δεδομένα.
Εμείς έχουμε αντιπροτείνει διάφορες άλλες λύσεις που να καλύπτουν ακόμα και το υποκειμενικό αίσθημα ανασφάλειας που μπορεί να κυριαρχεί είτε στους τ/κ είτε στους ε/κ και να λαμβάνουν υπόψη τη διεθνή νομιμότητα και το ΣΑ του ΟΗΕ
Επειδή όμως οι Τούρκοι νιώθουν, και αυτό είναι το απαύγασμα τις τελευταίες μέρες, ότι εμείς δεν έχουμε περιθώρια στο θέμα της ασφάλειας και των εγγυήσεων, για να μας εκβιάσουν κρατούν όμηρο το εδαφικό. Και μας λένε: Για να πάρετε πίσω εδάφη θα πρέπει να δεχθείτε ένα σύστημα εγγυήσεων όπως εμείς το επιζητούμε. Αυτό είναι με δυο λόγια αυτό που έγινε τις τελευταίες μέρες.
Η ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ έχει αλλάξει αρκετά τα πράγματα, όχι στο ότι θα ασκήσει πιέσεις πάνω στην Τουρκία επειδή ενδιαφέρεται να ενταχθεί στην ΕΕ –παρεμπιπτόντως δεν ενδιαφέρεται απλώς παίζει αυτό το παιχνίδι – αλλά γιατί η Κύπρος ανήκει σε μία μεγάλη οικογένεια και στέκεται καλά στα πόδια της και έχουν δημιουργηθεί οι προϋποθέσεις ώστε αυτή διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία να ενταχθεί σε ένα πλαίσιο που θα μπορούσε να λειτουργήσει.
Θα ήθελα να υπογραμμίσω: η Τουρκία γιατί την χρειάζεται την Κύπρο; Η ύπαρξη και μόνο της Κύπρου υποβαθμίζει τον γεωπολιτικό ρόλο της Τουρκίας.
Πρέπει με κάθε τρόπο και πάσει θυσία να βρούμε συμμαχίες. Τώρα τα συμφέροντα της Αγγλίας θα μπορούσαν να ταυτιστούν με τα δικά μας.
Οι τ/ κ βλέπουν τον εαυτό τους πιο πολύ μέρος της ΕΕ παρά της Τουρκίας
Δύο βασικές ρήτρες:
1. Δεν δεχόμαστε έξωθεν βοήθεια. Μόνο σε όποια συμφωνία καταλήξουν οι δύο ηγέτες αυτή θα τεθεί σε δημοψήφισμα.
2. Στο τραπέζι της αλληλοεξαρτώμενης διαπραγμάτευσης βρίσκονται όλα τα ζητήματα που συνιστούν το Κυπριακό.
Αυτό έφερε καλύτερα αποτελέσματα από προηγούμενες προσπάθειες επίλυσης του Κυπριακού
Κάναμε μία τεράστια προσπάθεια να εντάξουμε τη συζήτηση του εδαφικού στα άλλα κεφάλαια και να την αποσυνδέσουμε από τις συζητήσεις για την ασφάλεια και τις εγγυήσεις. Η τουρκική πλευρά ακριβώς το αντίθετο: συζήτηση του εδαφικού μόνο με τις εγγυήσεις. Εκεί που φαινόταν ότι το είχαμε καταφέρει τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν καλά και απόλυτα εκβιαστικά η άλλη πλευρά επέμενε να επανέλθει η συζήτηση του εδαφικού μόνο σε συνάρτηση με το θέμα των εγγυήσεων.
Κατά πόσο μία τέτοια προσέγγιση μπορεί να μας οδηγήσει σε μία λύση του Κυπριακού ή σε μία «ταχεία» λύση του Κυπριακού είναι να διερωτάται κανείς. Η αλήθεια είναι ότι δεν ξέρω. Συνεχίζουμε να προσπαθούμε και να κάνουμε ό,τι μπορούμε ελπίζοντας ότι αυτή η στάση της Τουρκίας που διατηρείται άκαμπτη κάποτε θα μπορούσε να καμφθεί.
Ο Ερντογάν ακολουθεί μία πολιτική που στην πράξη ενσωματώνει τα κατεχόμενα στην Τουρκία. Ταυτόχρονα δεν αποκλείει την λύση του Κυπριακού. Σε αυτή τη λογική Ερντογάν αντιτάσσουμε μία διαφορετική λογική : να τραβήξουμε την τ/κ κοινότητα όσο το δυνατόν πιο μακριά από την Τουρκία και να την εντάξουμε σε ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο και πλαίσιο επανένωσης του τόπου.
Δύο προκλήσεις: το μέλλον και η διαχείριση της κληρονομιάς του παρελθόντος
Διαχείριση του παρελθόντος σημαίνει: αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων, επιστροφή εκτοπισμένων, δικαίωμα των ανθρώπων στα σπίτια τους, αίσθηση δικαιοσύνης
Αν καταφέρουμε να διαχειριστούμε σωστά το παρελθόν τότε πρέπει να σας πώ ότι εγώ δεν είμαι απαισιόδοξος για τη διάσταση : μέλλον.
Ερωτήσεις
Αν δεν γίνει κάτι πάνω στην Άγκυρα που να μεταβάλλει δραστικά τη θέση της μπορεί να υπάρξει εξέλιξη στο Κυπριακό;
Όχι, χωρίς να ασκηθεί επιρροή πάνω στην Τουρκία τίποτα δεν μπορεί αλλάξει στο Κυπριακό. Τα πράγματα είναι έτσι, τα ξέρουμε και οι ίδιοι οι τ/κ το γνωρίζουν ότι είναι στα χέρια της Άγκυρας. Αν η Άγκυρα δεν αλλάξει τη θέση της πάνω στο Κυπριακό, αυτή τη θέση θα την έχουμε μπροστά μας. Μόνο αν η Τουρκία ικανοποιηθεί, με τον τρόπο που θέλει αυτή, τότε μπορεί να έχουμε λύση στο Κυπριακό με τα σημερινά δεδομένα. Και αφού δεν δούλεψε το «μπαστούνι» με την Άγκυρα, προσπάθησαν μερικοί να βρουν «καρότα»: τα ενεργειακά: ότι θα περάσουν οι αγωγοί από εσάς, φαίνεται ούτε και αυτά δουλεύουν με τους Τούρκους, ούτε και το θέμα της ένταξης στην ΕΕ αφού η Τουρκία δεν πρόκειται να κάνει τα αναγκαία βήματα. Και για την Αμερική μάλλον το αντίστροφο ισχύει. Μάλλον επιρροή της Τουρκίας πάνω στην Αμερική βλέπουμε.
Προσάρτηση κατεχομένων
Είναι ένας υπαρκτός κίνδυνος ο οποίος αυξάνεται. Ακούτε τις αναθεωρητικές δηλώσεις Ερντογάν και πιθανόν να φτιάξουν ένα σενάριο Κριμαίας. Τι κάνουμε εμείς; Μας απασχολεί. Αυτό που σίγουρα δεν θα κάνουμε είναι να υποχωρήσουμε επειδή υπάρχει αυτός ο κίνδυνος. Στην πράξη δεν είναι εύκολο. Αναμένουμε ότι η διεθνής κοινότητα θα αντιδράσει και το ΣΑ θα καταδικάσει και η ΕΕ θα υιοθετήσει κάποιες κυρώσεις. Βέβαια την άλλη μέρα ο κ. Ερντογάν θα μας στείλει 3 εκατ. Σύρους πρόσφυγες. Έχω τις αμφιβολίες μου για την επιβολή κάποιων κυρώσεων ιδιαίτερα απέναντι σε πολιτικές όπως της Τουρκίας η οποία αδιαφορεί για τη νομιμότητα των δράσεών της.
Για την πρόσφατη αποτυχία στις διαπραγματεύσεις στην Ελβετία
Η προσπάθεια είναι να συνεχίσουμε. Δεν θεωρούμε ότι η μη λύση είναι λύση. Ούτε το 2004 η απόρριψη του σχεδίου Ανάν ήταν λύση. Ήταν έλλειψη επιλογών. Αλλά και σήμερα πάλι το να σταματάς τη διαδικασία δεν σε βοηθά να λύσεις το πρόβλημά σου. Μένει μετά μόνο το απατηλό όνειρο ότι η διεθνής συγκυρία θα αλλάξει προς το δικό μας όφελος κτλ. Και δεν νομίζω ότι μπορούμε να επενδύουμε μόνο σε αυτό. Πρέπει να βάζουμε και το δικό μας χέρι. Ελπίζω ότι θα τα καταφέρουμε να συνεχίσουμε την προσπάθεια. Δεν έχουμε όμως καμία δυνατότητα να υποχωρήσουμε χάριν της συνέχισης της διαδικασίας γιατί όπως ανέφερα εδώ αυτό που μας κάνουν είναι ότι θέτουν σε κατάσταση ομηρίας το εδαφικό για να επενδύσουν στο θέμα των εγγυήσεων.
Για τις εγγυήσεις
Δεν έχουμε την πολυτέλεια να δεχθούμε συνέχεια των εγγυήσεων από τον κατακτητή μας. Υπάρχει όντως κάτι που δεν είναι πολύ μακριά από αυτό που λέχθηκε σε μία δυο ερωτήσεις ότι δηλαδή αντί για πλήρη κατάργηση της συνθήκης εγγυήσεων να υπάρξει μία τροποποίηση της συνθήκης και να υπάρξει μία περίοδος σταδιακής αποχώρησης των στρατευμάτων με ρήτρα τερματισμού. Αυτά τα πράγματα έχουν όντως λεχθεί όμως υπάρχουν δύο θεμελιώδη ζητήματα που πρέπει να έχουμε υπόψη μας. 1. ότι στην πραγματικότητα το θέμα των εγγυήσεων δεν είναι θέμα ασφάλειας των τ/κ είναι θέμα επιμονής της Τουρκίας για διατήρηση ελέγχου πάνω στην Κύπρο οπότε δεν ρυθμίζεται και δεν λύνεται στην ουσία του με ρυθμίσεις μεταβατικές. Πρέπει να υπάρξει μετακίνηση της Τουρκίας από αυτή τη θέση. Αν δεχθούμε αυτό που ζητούν οι Τούρκοι θα δούμε ότι θα παρεμβαίνουν στρατιωτικά στην τ/κ συνιστώσα πολιτεία με το παραμικρό. 2. για τη μεταβατική κατάσταση, δηλαδή τη σταδιακή αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων, αντιλαμβάνεστε ότι δεν είναι σοβαρό να συζητούμε για ένα τόσο μακρινό ορίζοντα 10 – 15 χρόνων. Ακόμα και για μικρότερα χρονικά διαστήματα δεν είναι νοητό η παρουσία των στρατευμάτων να θεωρείται μέρος των εγγυήσεων. Είναι δυνατόν να δεχθούμε στρατιωτική παρουσία ως μέρος εγγυήσεων στον τόπο μας;
Για απευθείας συνομιλίες με την Τουρκία
Δεν ξέρω τελικά αν υπάρχει διαφορά. Είτε μιλάς με την Τουρκία είτε με τους εκπροσώπους της το ίδιο πράγμα είναι. Υπάρχουν κάποιες διαφορές αλλά όχι επειδή σηκώνουν το ανάστημα απέναντι στην Άγκυρα. Απλά η Τουρκία ενδιαφέρεται συγκεκριμένα για κάποια ζητήματα και σε αυτά αυτοί δεν μπορούν να πουν τίποτα διαφορετικό.
Κλίμα αισιοδοξίας
Καλλιεργήθηκε από τον Τύπο και ίσως από δηλώσεις πολιτικών και δεν ανταποκρίνεται πλήρως στην πραγματικότητα γιατί η αισιοδοξία πρέπει να καθορίζεται από την επίλυση ουσιαστικών ζητημάτων και όχι από διαδικαστικά ζητήματα.
Εποικισμός
Ναι είναι έγκλημα πολέμου. Αλλά τι κάνουμε; Παραμένει ένα σοβαρό ζήτημα και για τ/κ κοινότητα αλλά σήμερα 42 χρόνια μετά έχει δημιουργηθεί μία τέτοια κατάσταση που πρέπει να περισώσουμε ότι μπορεί να περισωθεί. Να έχουμε συναίσθηση ότι δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις. Το νομικό επιχείρημα δεν ξέρουμε πώς θα γίνει απτό αποτέλεσμα στην πράξη και καθιστά πιο δύσκολα και άλλα ζητήματα όπως το περιουσιακό.
Για τη λύση μέσω διαπραγματεύσεων
Εγώ γενικά δεν είμαι αισιόδοξος αλλά αυτό που λέω είναι ότι ναι πρέπει να εξαντλήσουμε κάθε δυνατότητα και να κάνουμε ό.τι μπορούμε για να βρούμε λύση. Το δίλημμα στο Κυπριακό δεν είναι κακή ή καλή λύση είναι λύση ή μη λύση. Αν βρούμε λύση, εγώ σας λέω θα είναι καλή. Πρέπει να δημιουργήσουμε μία τέτοια κατάσταση που η Τουρκία να επιλέξει για τα δικά της συμφέροντα τη λύση. Δεν θα το κάνει για μας θα το κάνει γιατί θα πρέπει να το κάνει.
Πολλές προσπάθειες έχουν γίνει μέχρι σήμερα για να βρεθεί λύση στο Κυπριακό πρόβλημα δυστυχώς χωρίς καμιά επιτυχία. Γιατί δεν είχαμε επιτυχία; Είναι πάρα πολύ απλό: όταν ο αντίπαλός σου είναι πανίσχυρος και όταν είναι η κατοχική δύναμη αυτό που κάνει πολλές φορές για χάριν εντυπώσεων είναι να δείχνει ότι διαπραγματεύεται αλλά ταυτόχρονα δεν κάνει καμία βασική υποχρέωση για να μπορείς και εσύ να πεις ότι διασφαλίζεις τα ελάχιστα για να μπορείς τουλάχιστον - έστω και αν η λύση είναι οδυνηρός συμβιβασμός- να ξέρεις ότι εξασφαλίζεις κάτι για το μέλλον.
Σχέδιο Ανάν : Γιατί το απέρριψε η μεγαλύτερη πλειοψηφία των Ε/Κ; δεν το απέρριψε γιατί απλώς είχε την πολυτέλεια να το απορρίψει αλλά γιατί δεν είχε την πολυτέλεια να το αποδεχθεί. Κι αυτό γιατί θεώρησαν ότι δεν ικανοποιούνταν μερικές από τις πιο βασικές τους ανάγκες, επιδιώξεις που να διασφαλίζουν το μέλλον.
Αναφέρω μία παράμετρο γιατί αυτή ξαναβρίσκουμε μπροστά μας σήμερα: εγγυήσεις της Τουρκίας: η Τουρκία θεώρησε ότι έχει δικαιώματα στην Κύπρο και αν εντάξουμε αυτή την απαίτηση θα δούμε ότι όλα τα πράγματα δένουν και αποκτούν νόημα.
Τα δικαιώματα της Τουρκίας τα ονομάσαμε εγγυήσεις. Τώρα αν εσείς ξέρετε κάποιον εγγυητή που έχει δικαιώματα, εγώ πάντως δεν ξέρω. Ξέρω ότι οι εγγυητές υποχρεώσεις έχουν.
Αυτή η διατήρηση της συνθήκης (των εγγυήσεων) ήταν ένας από τους βασικούς λόγους που το 2004 η πλειοψηφία των Ε/Κ απέρριψε το σχέδιο Ανάν. Για έναν πάρα πολύ απλό λόγο δεν μπορεί ο κατακτητής σου να είναι ο εγγυητής σου.
Σήμερα έχουμε το ίδιο πράγμα. Ακούσατε τις τελευταίες μέρες για την αποτυχία της προσπάθειας που κάναμε στην Ελβετία για να προχωρήσουμε με το εδαφικό και οδηγηθούμε εντός του 2016 σε μία διευρυμένη συνάντηση κατά την οποία θα συζητείτο το θέμα του τερματισμού του καθεστώτος των εγγυητριών δυνάμεων.
Έχετε επίσης ακούσει ότι δήθεν υπήρξαν διαφωνίες μεταξύ Κύπρου και Ελλάδας και μεταξύ μελών της Ελληνικής κυβέρνησης, τα οποία πρέπει να σας πω ότι δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.
Δεν υπάρχει κανείς σοβαρός άνθρωπος που να θεωρεί ότι η στάση της ελληνικής κυβέρνησης που λέει: επιτέλους εμείς αναμειγνυόμαστε και είμαστε εδώ για να καταργήσουμε τις συνθήκες εγγυήσεως και δεν είμαστε εδώ να διαπραγματευτούμε τα άλλα ζητήματα που αφορούν το Κυπριακό.
Αυτό είναι βεβαίως και η δική μας θέση. Να πάμε σε μία διευρυμένη συνάντηση αλλά το αντικείμενο αυτής είναι να βρούμε τους τρόπους κατάργησης αυτού του αναχρονιστικού καθεστώτος.
Από την άλλη πλευρά, οι Τούρκοι λένε ότι το καθεστώς εγγυήσεων πρέπει να συνεχιστεί και απαιτούν να έχει η Τουρκία εσαεί στρατιωτική παρουσία στην Κύπρο, να δικαιούται η μέλλουσα τ/κ συνιστώσα πολιτεία να καλεί την Τουρκία να παρεμβαίνει στρατιωτικά και διάφορα τέτοια ζητήματα που για μας δεν είναι δυνατόν να έχουμε λύση με αυτά τα δεδομένα.
Εμείς έχουμε αντιπροτείνει διάφορες άλλες λύσεις που να καλύπτουν ακόμα και το υποκειμενικό αίσθημα ανασφάλειας που μπορεί να κυριαρχεί είτε στους τ/κ είτε στους ε/κ και να λαμβάνουν υπόψη τη διεθνή νομιμότητα και το ΣΑ του ΟΗΕ
Επειδή όμως οι Τούρκοι νιώθουν, και αυτό είναι το απαύγασμα τις τελευταίες μέρες, ότι εμείς δεν έχουμε περιθώρια στο θέμα της ασφάλειας και των εγγυήσεων, για να μας εκβιάσουν κρατούν όμηρο το εδαφικό. Και μας λένε: Για να πάρετε πίσω εδάφη θα πρέπει να δεχθείτε ένα σύστημα εγγυήσεων όπως εμείς το επιζητούμε. Αυτό είναι με δυο λόγια αυτό που έγινε τις τελευταίες μέρες.
Η ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ έχει αλλάξει αρκετά τα πράγματα, όχι στο ότι θα ασκήσει πιέσεις πάνω στην Τουρκία επειδή ενδιαφέρεται να ενταχθεί στην ΕΕ –παρεμπιπτόντως δεν ενδιαφέρεται απλώς παίζει αυτό το παιχνίδι – αλλά γιατί η Κύπρος ανήκει σε μία μεγάλη οικογένεια και στέκεται καλά στα πόδια της και έχουν δημιουργηθεί οι προϋποθέσεις ώστε αυτή διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία να ενταχθεί σε ένα πλαίσιο που θα μπορούσε να λειτουργήσει.
Θα ήθελα να υπογραμμίσω: η Τουρκία γιατί την χρειάζεται την Κύπρο; Η ύπαρξη και μόνο της Κύπρου υποβαθμίζει τον γεωπολιτικό ρόλο της Τουρκίας.
Πρέπει με κάθε τρόπο και πάσει θυσία να βρούμε συμμαχίες. Τώρα τα συμφέροντα της Αγγλίας θα μπορούσαν να ταυτιστούν με τα δικά μας.
Οι τ/ κ βλέπουν τον εαυτό τους πιο πολύ μέρος της ΕΕ παρά της Τουρκίας
Δύο βασικές ρήτρες:
1. Δεν δεχόμαστε έξωθεν βοήθεια. Μόνο σε όποια συμφωνία καταλήξουν οι δύο ηγέτες αυτή θα τεθεί σε δημοψήφισμα.
2. Στο τραπέζι της αλληλοεξαρτώμενης διαπραγμάτευσης βρίσκονται όλα τα ζητήματα που συνιστούν το Κυπριακό.
Αυτό έφερε καλύτερα αποτελέσματα από προηγούμενες προσπάθειες επίλυσης του Κυπριακού
Κάναμε μία τεράστια προσπάθεια να εντάξουμε τη συζήτηση του εδαφικού στα άλλα κεφάλαια και να την αποσυνδέσουμε από τις συζητήσεις για την ασφάλεια και τις εγγυήσεις. Η τουρκική πλευρά ακριβώς το αντίθετο: συζήτηση του εδαφικού μόνο με τις εγγυήσεις. Εκεί που φαινόταν ότι το είχαμε καταφέρει τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν καλά και απόλυτα εκβιαστικά η άλλη πλευρά επέμενε να επανέλθει η συζήτηση του εδαφικού μόνο σε συνάρτηση με το θέμα των εγγυήσεων.
Κατά πόσο μία τέτοια προσέγγιση μπορεί να μας οδηγήσει σε μία λύση του Κυπριακού ή σε μία «ταχεία» λύση του Κυπριακού είναι να διερωτάται κανείς. Η αλήθεια είναι ότι δεν ξέρω. Συνεχίζουμε να προσπαθούμε και να κάνουμε ό,τι μπορούμε ελπίζοντας ότι αυτή η στάση της Τουρκίας που διατηρείται άκαμπτη κάποτε θα μπορούσε να καμφθεί.
Ο Ερντογάν ακολουθεί μία πολιτική που στην πράξη ενσωματώνει τα κατεχόμενα στην Τουρκία. Ταυτόχρονα δεν αποκλείει την λύση του Κυπριακού. Σε αυτή τη λογική Ερντογάν αντιτάσσουμε μία διαφορετική λογική : να τραβήξουμε την τ/κ κοινότητα όσο το δυνατόν πιο μακριά από την Τουρκία και να την εντάξουμε σε ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο και πλαίσιο επανένωσης του τόπου.
Δύο προκλήσεις: το μέλλον και η διαχείριση της κληρονομιάς του παρελθόντος
Διαχείριση του παρελθόντος σημαίνει: αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων, επιστροφή εκτοπισμένων, δικαίωμα των ανθρώπων στα σπίτια τους, αίσθηση δικαιοσύνης
Αν καταφέρουμε να διαχειριστούμε σωστά το παρελθόν τότε πρέπει να σας πώ ότι εγώ δεν είμαι απαισιόδοξος για τη διάσταση : μέλλον.
Ερωτήσεις
Αν δεν γίνει κάτι πάνω στην Άγκυρα που να μεταβάλλει δραστικά τη θέση της μπορεί να υπάρξει εξέλιξη στο Κυπριακό;
Όχι, χωρίς να ασκηθεί επιρροή πάνω στην Τουρκία τίποτα δεν μπορεί αλλάξει στο Κυπριακό. Τα πράγματα είναι έτσι, τα ξέρουμε και οι ίδιοι οι τ/κ το γνωρίζουν ότι είναι στα χέρια της Άγκυρας. Αν η Άγκυρα δεν αλλάξει τη θέση της πάνω στο Κυπριακό, αυτή τη θέση θα την έχουμε μπροστά μας. Μόνο αν η Τουρκία ικανοποιηθεί, με τον τρόπο που θέλει αυτή, τότε μπορεί να έχουμε λύση στο Κυπριακό με τα σημερινά δεδομένα. Και αφού δεν δούλεψε το «μπαστούνι» με την Άγκυρα, προσπάθησαν μερικοί να βρουν «καρότα»: τα ενεργειακά: ότι θα περάσουν οι αγωγοί από εσάς, φαίνεται ούτε και αυτά δουλεύουν με τους Τούρκους, ούτε και το θέμα της ένταξης στην ΕΕ αφού η Τουρκία δεν πρόκειται να κάνει τα αναγκαία βήματα. Και για την Αμερική μάλλον το αντίστροφο ισχύει. Μάλλον επιρροή της Τουρκίας πάνω στην Αμερική βλέπουμε.
Προσάρτηση κατεχομένων
Είναι ένας υπαρκτός κίνδυνος ο οποίος αυξάνεται. Ακούτε τις αναθεωρητικές δηλώσεις Ερντογάν και πιθανόν να φτιάξουν ένα σενάριο Κριμαίας. Τι κάνουμε εμείς; Μας απασχολεί. Αυτό που σίγουρα δεν θα κάνουμε είναι να υποχωρήσουμε επειδή υπάρχει αυτός ο κίνδυνος. Στην πράξη δεν είναι εύκολο. Αναμένουμε ότι η διεθνής κοινότητα θα αντιδράσει και το ΣΑ θα καταδικάσει και η ΕΕ θα υιοθετήσει κάποιες κυρώσεις. Βέβαια την άλλη μέρα ο κ. Ερντογάν θα μας στείλει 3 εκατ. Σύρους πρόσφυγες. Έχω τις αμφιβολίες μου για την επιβολή κάποιων κυρώσεων ιδιαίτερα απέναντι σε πολιτικές όπως της Τουρκίας η οποία αδιαφορεί για τη νομιμότητα των δράσεών της.
Για την πρόσφατη αποτυχία στις διαπραγματεύσεις στην Ελβετία
Η προσπάθεια είναι να συνεχίσουμε. Δεν θεωρούμε ότι η μη λύση είναι λύση. Ούτε το 2004 η απόρριψη του σχεδίου Ανάν ήταν λύση. Ήταν έλλειψη επιλογών. Αλλά και σήμερα πάλι το να σταματάς τη διαδικασία δεν σε βοηθά να λύσεις το πρόβλημά σου. Μένει μετά μόνο το απατηλό όνειρο ότι η διεθνής συγκυρία θα αλλάξει προς το δικό μας όφελος κτλ. Και δεν νομίζω ότι μπορούμε να επενδύουμε μόνο σε αυτό. Πρέπει να βάζουμε και το δικό μας χέρι. Ελπίζω ότι θα τα καταφέρουμε να συνεχίσουμε την προσπάθεια. Δεν έχουμε όμως καμία δυνατότητα να υποχωρήσουμε χάριν της συνέχισης της διαδικασίας γιατί όπως ανέφερα εδώ αυτό που μας κάνουν είναι ότι θέτουν σε κατάσταση ομηρίας το εδαφικό για να επενδύσουν στο θέμα των εγγυήσεων.
Για τις εγγυήσεις
Δεν έχουμε την πολυτέλεια να δεχθούμε συνέχεια των εγγυήσεων από τον κατακτητή μας. Υπάρχει όντως κάτι που δεν είναι πολύ μακριά από αυτό που λέχθηκε σε μία δυο ερωτήσεις ότι δηλαδή αντί για πλήρη κατάργηση της συνθήκης εγγυήσεων να υπάρξει μία τροποποίηση της συνθήκης και να υπάρξει μία περίοδος σταδιακής αποχώρησης των στρατευμάτων με ρήτρα τερματισμού. Αυτά τα πράγματα έχουν όντως λεχθεί όμως υπάρχουν δύο θεμελιώδη ζητήματα που πρέπει να έχουμε υπόψη μας. 1. ότι στην πραγματικότητα το θέμα των εγγυήσεων δεν είναι θέμα ασφάλειας των τ/κ είναι θέμα επιμονής της Τουρκίας για διατήρηση ελέγχου πάνω στην Κύπρο οπότε δεν ρυθμίζεται και δεν λύνεται στην ουσία του με ρυθμίσεις μεταβατικές. Πρέπει να υπάρξει μετακίνηση της Τουρκίας από αυτή τη θέση. Αν δεχθούμε αυτό που ζητούν οι Τούρκοι θα δούμε ότι θα παρεμβαίνουν στρατιωτικά στην τ/κ συνιστώσα πολιτεία με το παραμικρό. 2. για τη μεταβατική κατάσταση, δηλαδή τη σταδιακή αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων, αντιλαμβάνεστε ότι δεν είναι σοβαρό να συζητούμε για ένα τόσο μακρινό ορίζοντα 10 – 15 χρόνων. Ακόμα και για μικρότερα χρονικά διαστήματα δεν είναι νοητό η παρουσία των στρατευμάτων να θεωρείται μέρος των εγγυήσεων. Είναι δυνατόν να δεχθούμε στρατιωτική παρουσία ως μέρος εγγυήσεων στον τόπο μας;
Για απευθείας συνομιλίες με την Τουρκία
Δεν ξέρω τελικά αν υπάρχει διαφορά. Είτε μιλάς με την Τουρκία είτε με τους εκπροσώπους της το ίδιο πράγμα είναι. Υπάρχουν κάποιες διαφορές αλλά όχι επειδή σηκώνουν το ανάστημα απέναντι στην Άγκυρα. Απλά η Τουρκία ενδιαφέρεται συγκεκριμένα για κάποια ζητήματα και σε αυτά αυτοί δεν μπορούν να πουν τίποτα διαφορετικό.
Κλίμα αισιοδοξίας
Καλλιεργήθηκε από τον Τύπο και ίσως από δηλώσεις πολιτικών και δεν ανταποκρίνεται πλήρως στην πραγματικότητα γιατί η αισιοδοξία πρέπει να καθορίζεται από την επίλυση ουσιαστικών ζητημάτων και όχι από διαδικαστικά ζητήματα.
Εποικισμός
Ναι είναι έγκλημα πολέμου. Αλλά τι κάνουμε; Παραμένει ένα σοβαρό ζήτημα και για τ/κ κοινότητα αλλά σήμερα 42 χρόνια μετά έχει δημιουργηθεί μία τέτοια κατάσταση που πρέπει να περισώσουμε ότι μπορεί να περισωθεί. Να έχουμε συναίσθηση ότι δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις. Το νομικό επιχείρημα δεν ξέρουμε πώς θα γίνει απτό αποτέλεσμα στην πράξη και καθιστά πιο δύσκολα και άλλα ζητήματα όπως το περιουσιακό.
Για τη λύση μέσω διαπραγματεύσεων
Εγώ γενικά δεν είμαι αισιόδοξος αλλά αυτό που λέω είναι ότι ναι πρέπει να εξαντλήσουμε κάθε δυνατότητα και να κάνουμε ό.τι μπορούμε για να βρούμε λύση. Το δίλημμα στο Κυπριακό δεν είναι κακή ή καλή λύση είναι λύση ή μη λύση. Αν βρούμε λύση, εγώ σας λέω θα είναι καλή. Πρέπει να δημιουργήσουμε μία τέτοια κατάσταση που η Τουρκία να επιλέξει για τα δικά της συμφέροντα τη λύση. Δεν θα το κάνει για μας θα το κάνει γιατί θα πρέπει να το κάνει.
Δεν υπάρχουν σχόλια: